4857 Sayılı İş Kanunu’nun 47. Maddesi Kapsamında Mevzuat ve Bordro Uygulamaları

Merhaba değerli okurlar,

İş hayatında zaman zaman kafa karışıklığı yaratan konulardan biri de resmi tatil günlerinde çalışan işçilerin ücretlendirilmesidir. Bu yazımızda özellikle 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü ile 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı gibi resmi tatil günlerinde fiilen çalışan işçilere ne şekilde ücret ödenmesi gerektiğini 4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. maddesi kapsamında, örneklerle ve bordro uygulamalarıyla detaylı şekilde ele alacağız.

I. Yasal Dayanak: İş Kanunu Madde 47

4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. maddesi açıkça şunu belirtir:

“Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere, çalışılan her gün için bir günlük ücret ilave olarak ödenir. İşçi o gün çalışmasa bile bir günlük ücreti tam olarak ödenir.”

Bu düzenlemeye göre işçi, resmi tatil gününde çalışmasa bile ücretini alır. Ancak çalışırsa o gün için bir yevmiye daha ödenmesi gerekir. Böylece toplamda iki yevmiye almış olur. Bu ödeme nakit olarak yapılmalı, serbest zaman veya denkleştirme ile telafi edilmemelidir.

Ayrıca 2429 sayılı Kanun kapsamında bu günler, resmi tatil sayılmakta ve çalışmanın zorunlu olduğu sektörlerde işverenin işçi rızasını alması şart koşulmaktadır.

II. Uygulamada Sık Yapılan Hatalar

• Tatil gününde çalışan işçiye yalnızca tek yevmiye ödenmesi
• İlave ücret yerine serbest zaman verilmesi
• Tatil ücretinin bordroya dahil edilmemesi
• Tatil ücreti SGK primine dahil edilmeden ödenmesi

Bu tür uygulamalar hem işçilik alacakları açısından dava konusu olabilir hem de SGK ve vergi mevzuatına aykırılık nedeniyle idari para cezalarıyla sonuçlanabilir.

III. Örnek Bordro Hesaplaması

Aylık brüt maaşı 45.000 TL olan bir işçinin 1 Mayıs ve 19 Mayıs günlerinde çalıştığını varsayalım:

Bu tutar bordroda “Genel Tatil Çalışması” adı altında ayrı bir kalem olarak gösterilmeli ve SGK primine ve gelir vergisine tabi tutulmalıdır.

IV. İşçinin Rızası Şarttır

4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesi gereği, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılacak işçiden yazılı onay alınmalıdır. Bu onay iş sözleşmesiyle peşinen alınabileceği gibi, yılda bir kez muvafakatname ile de temin edilebilir. Ancak işçi bu onayı 30 gün önceden yazılı bildirimle geri çekebilir.

V. Fazla Çalışma ile Karıştırmayın!

Tatil gününde çalışmak, fazla çalışma değildir. Ancak, resmi tatilde yapılan çalışmanın dışında haftalık 45 saatin üzerinde ilave çalışma varsa, bu saatler ayrıca %50 zamlı ücretle ödenmelidir.

Örnek:

• 1 Mayıs günü 8 saat çalışan bir işçi: +%100 yevmiye
• Aynı hafta toplamda 50 saat çalışmışsa:
  • 45 saate kadar olan süre normal ücret
  • 5 saat fazla çalışma = %50 zamlı ödenmelidir

VI. Yargıtay Ne Diyor?

Yargıtay kararları da bu uygulamaları destekler niteliktedir:

• 9. Hukuk Dairesi, 2015/3421 E. – 2015/11827 K.: Tatil çalışması karşılığı olarak serbest zaman kullandırılamaz.
• 22. Hukuk Dairesi, 2016/24710 E. – 2017/25435 K.: Genel tatil çalışması ücretleri derhal ve nakden ödenmelidir.

VII. Sonuç 1 Mayıs ve 19 Mayıs gibi resmi tatil günlerinde çalışan işçilere yapılacak ödemeler;

• Kanuni yükümlülüktür,
• Bordroda açıkça gösterilmelidir,
• SGK ve vergi matrahına dahil edilmelidir,
• Ve mutlaka nakit olarak ödenmelidir.

İşverenlerin bu yükümlülüklere uymaması, sadece cezai yaptırımlara değil, aynı zamanda işçilerin haklı nedenle fesih hakkı doğurmasına ve kıdem tazminatı talep etmelerine yol açabilir.

İş barışı ve yasal uyum açısından bu uygulamalara azami dikkat edilmesi tavsiye olunur.

Saygılarımla,