Giriş

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 102’nci maddesi kapsamında, işverenlerin, çalışanlarının sağlık sigortası süreçlerini düzenli bir şekilde yönetmesi zorunludur. Kanuna göre, işverenlerin, 4/1-a kapsamındaki sigortalılar için geçici iş göremezlik ödeneği ödemelerine ilişkin bildirimlerini belirlenen süreler içinde elektronik ortamda yapmamaları durumunda idari para cezası ile karşılaşmaları mümkündür. Elektronik bildirimlerin önemi, 2016/21 sayılı SGK Genelgesi ışığında açıklanmış ve bu süreçteki detaylar, özellikle işverenlerin yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından kritik hale gelmiştir. Bu makalede, çalışılmadığına dair bildirimin nasıl yapılması gerektiği, yasal süreçler ve işverenlerin dikkat etmesi gereken noktalar detaylı bir şekilde incelenmektedir.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği İçin Gereken Şartlar:

Geçici iş göremezlik ödeneği, sigortalıların iş kazası, meslek hastalığı, hastalık veya analık gibi durumlarda çalışamadıkları dönemlerde maddi kayıplarını telafi etmek amacıyla sağlanır. Ancak bu ödemenin yapılabilmesi için işverenlerin belirli bir yükümlülüğü bulunmaktadır:

• İşverenin, sigortalının istirahat süresince işyerinde çalışmadığını elektronik ortamda bildirmesi gereklidir.
• Bu bildirim yapılmadan SGK, geçici iş göremezlik ödeneği ödemesi gerçekleştirmez. Ancak prim hizmet beyannamesi gibi diğer yöntemlerle bildirimin yapılmış olduğunun tespiti halinde ödeme yapılabilir.

Bildirim Süreleri ve Uygulama Esasları:

1. Bildirim Süresinin Geçmesi

Bildirim süresi geçmiş olsa bile, işverenin başka bir yöntemle bildirimde bulunmuş olması durumunda ödeneğin ödenmesi mümkündür. Ancak, gereksiz fazla prim gün sayısı bildirimi gibi sorunlar olmadıkça, geç bildirim ödeneği engellemez.

2.Çalışılmadığına Dair Bildirim

İşverenler, istirahat süresi sona eren sigortalılar için çalışılmadığına dair bildirimlerini SGK’nın e-SGK portalından yapmak zorundadır. İlgili bildirimler, prim beyannamesinin verileceği son tarihe kadar yapılmalıdır.

3. Eksik Gün Bildirimi

Eksik gün nedeni “01-istirahat” olarak belirtilen sigortalılar için bu bildirim, çalışılmadığına dair bildirimin yerine geçmektedir. Ancak bu kodun dışında eksik gün bildirimleri yapılmışsa, çalışılmadığına dair ek bir bildirim yapılması zorunludur.

Özel Durumlarda Bildirim Yükümlülükleri

İstirahat Süresinde Çalışan Sigortalılar

İstirahatli olduğu dönemde çalıştığı tespit edilen sigortalılar için işverenler “çalıştı” bildirimi yapmakla yükümlüdür. Bu durumda ödenek ödenmez, daha önce yapılmış ödemeler ise tahsil edilir.

Birden Fazla Aya Sarkan Raporlar

Birden fazla aya yayılan istirahat raporlarında, sadece raporun bittiği aya ilişkin prim belgesinde eksik gün nedeninin “01-istirahat” olarak bildirilmesi yeterlidir. Ancak bu ayda eksik gün bildirimi yapılmazsa, bildirim yapılmamış kabul edilir ve idari para cezası uygulanır.

İstisnai Durumlar

10 Gün Üzeri Raporlar

Sigortalının 10 günden fazla istirahatli olduğu durumlarda, ödenek ödemesi 10’ar günlük periyotlarla yapılır ve her periyot için ayrı bildirim yapılması gerekir.

Yatarak Tedaviler

Sigortalının yatarak tedavi gördüğü sürelerde işverenlerin çalışılmadığına dair bildirim yapması gerekmez.

Birden Fazla İşveren Yanında Çalışma

Birden fazla işverenin yanında çalışan sigortalılar için raporlar, en son prim bildirimi yapan işverenin sistemine düşer. Diğer işverenlere tebligat gönderilerek bildirim yapılması talep edilir.

İdari Para Cezaları

SGK, istirahat raporları ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverenlere idari para cezası uygular:

• Bildirim yapılmaması durumunda asgari ücretin yarısı,
• Geç bildirim yapılması durumunda ise asgari ücretin onda biri oranında ceza uygulanır.

Sonuç

Geçici iş göremezlik ödeneği, sigortalılar için önemli bir haktır ve bu ödemenin sağlanabilmesi, işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesine bağlıdır. 4/1-a kapsamındaki çalışanlar için çalışılmadığına dair bildirimin doğru ve zamanında yapılması, hem sigortalılar hem de işverenler açısından gereksiz sorunların önüne geçer. SGK tarafından sunulan dijital araçların etkin kullanımı, bu süreçlerin hızlı ve doğru bir şekilde tamamlanmasını sağlayarak hem işverenler için cezai riskleri azaltır hem de çalışan haklarını korur.

Tekno Kanguru sistemini kullanan işyerleri, yukarıda sayılan işlemleri yapmaktan kurtulur, hem zamandan hem de insan hatasından tasarruf sağlar.

Tekno Kanguru, bu işlemleri tamamen otomatik olarak yapay zeka desteğiyle gerçekleştirir.

Serdar Aday
Sosyal Güvenlik E. Denetmeni
Sosyal Güvenlik Uzmanı